هوش مصنوعیAI چیست؟
خیلی از افراد هنوز هم با شنیدن این واژه به ربات ها می اندیشند و به این باورند که هوش مصنوعیAI همان ربات های بی احساسی که برای انجام راحت تر کارها طراحی شدهو قرار است در آینده جای انسان ها را بگیرند. مسئول این نوع تفکر به احتمال زیاد فیلم های علمی و تخیلی است اما واقعیت با آنچه که تصور می شود تفاوت دارد.
هوش مصنوعی به انگلیسی Artificial intelligence که به طور مخفف آن را AI نیز مینامند. در واقع تکنولوژی است که به نحوی قابلیت تفکر دارد. البته این قابلیت تفکر با چیزی که ما به عنوان تفکر انسانی میشناسیم تا حد زیادی تفاوت دارد، اما در حقیقت سعی دارد تا از آن تقلید کند.
امروزه شاید هوش مصنوعی به آن شکلی که تصور میکنیم وجود نداشته باشد اما باز هم بسیاری از کارهایی که روزانه انجام میدهیم، مانند جستجوی اینترنت یا گشت و گذار در صفحات شبکههای اجتماعی و غیره، همه متاثرایت تکنولوژی می باشد. در حقیقت در این مواقع داریم از آن استفاده میکنیم. انقدر این استفاده نا ملموس است و به آن عادت کرده ایم که در آن لحظه حس نمیکنیم که از آن استفاده میکنیم. دلیل اصلی آن این است که نمیدانیم هوش مصنوعی واقعا چیست و چه کارهایی انجام میدهد. از آنجایی که آینده از آن هوش مصنوعی خواهد بود بهتر است به جای نگران بودن در مورد هوش مصنوعی یاد بگیریم که چه کارهایی را میتوانیم با آن انجام دهیم و اطلاعاتمان را در این زمینه بیشتر کنیم.
تعریف هوش مصنوعیAI
هنوز تعریف دقیقی که تمامی دانشمندادن بر روی آن توافق داشته باشند، ارائه نشده ولی اکثر تعریفها را میتوان به شکل زیر دسته بندی کرد.
- مانند انسان فکر میکند
- منطقی فکر میکند
- مانند انسان عمل میکند
- منطقی عمل میکند
دو تعریف اول مربوط به فرآیندهای تفکر و استدلال است، در حالی دو تعریف دیگر با رفتار سر و کار دارند.
اهداف هوش مصنوعی
اساس هوش مصنوعی آن است که هوش انسان و طریق کار آن بهگونهای تعریف شود که یک ماشین بتواند آن را به راحتی اجرا کند و وظایفی که بر آن محول میشود را به درستی اجرا کند. هدف در حقیقت بر سه پایه استوار است:
- یادگیری
- استدلال
- درک
در واقع (AI) شاخه گسترده ای از علوم رایانه است که مربوط به ساخت ماشین های هوشمند با توانایی انجام وظایفی است که معمولاً به هوش انسان نیاز دارند.
تاریخچه هوش مصنوعی
تاریخچه AI به سال های جنگ جهانی دوم بر میگردد. زمانی که نیروهای آلمانی برای رمز نگاری و ارسال ایمن پیام ها از ماشین enigma استفاده می کردند و دانشمند انگلیسی، آلن تورینگ در تلاش برای شکست این کدها برآمد. تورینگ به همراه تیمش ماشین bombe را ساختند که enigma را رمز گشایی می کرد. هر دو ماشین enigma و bombe پایه های یادگیری ماشینی (machine learning) هستند که یکی از شاخه های Artificial intelligence میباشد. تورینگ ماشینی را هوشمند میدانست که بدون اینکه به انسان حس صحبت با ماشین را بدهد، با او ارتباط برقرار کند و این مسئله پایه علم هوش مصنوعی است یعنی ساخت ماشینی که همانند انسان فکر، تصمیم گیری و عمل کند.
بسیاری از سرویسهای معروفی همانند موتورهای جستجو، ماهوارهها و غیره از این تکنولوژی استفاده میکردند. با معرفی گوشیهای هوشمند و پس از آن گجتهای هوشمند، AI گام بلندی را برای ورود به زندگی انسانهای پشت سر گذاشت. از این زمان به بعد هوش مصنوعی برای انسانها جلوه کاربردی تری پیدا کرد و انسانها بیشتر با واژه AI و کاربردهای آن آشنا شدند.
تفاوت هوش مصنوعی و برنامه نویسی
ما در برنامه نویسی ورودیهای معلوم و مشخص دازیم و با استفاده از دستورات شرطی مانند if و else میتوانیم معادلات را حل کنیم و به نتیجهی دلخواه برسیم ولی مسائلی که با هوش مصنوعی حل میشوند از تنوع ورودی زیادی بهرمند هستند به همین دلیل نمیتوان با برنامه نویسی معمولی تمام جنبهها را پوشش داد. مثل یک سیستم تبدیل صدا به متن یا تشخیص چهره که دادههای ورودی آنها بسیار متنوع هستند به همین دلیل مجبور به استفاده از مدلهای AI برای انجام این کارها هستیم.
هوش مصنوعی چگونه آموزش میبیند؟
امروزه این سیستم ها به کمک یادگیری ماشین و یادگیری عمیق هوشمند میشوند و میتوانند یاد بیرند و آموزش ببینند. در ادامه هر کدام را معرفی میکنیم.
AI در سطوح بالا به دو نوع وسیع بهنامهای « محدود (Narrow AI)» و «عمومی (General AI)» تقسیم میشود. چنین دستهبندی به درک بهتر مفاهیم و دستاوردهای هوش مصنوعی و روش توسعهی آنها کمک میکند. هوش مصنوعی محدود، بهنام « ضعیف (Weak AI)» هم شناخته میشود.
AI محدود که همهی ما در کامپیوترهای امروزی مشاهده میکنیم. سیستمهای هوشمندی که تحت آموزش یا یادگیری خودکار، انجام وظایف خاص را بدون برنامهریزی اختصاصی برای آن وظایف، ممکن میکنند. از کاربردهای دیگر این نوع میتوان به سیستمهای شناسایی بصری در خودروهای خودران و موتورهای پیشنهاد محصول در خردهفروشیهای آنلاین اشاره کرد.
نمونه های هوش مصنوعیAI
شبکههای عصبی در چنین سبکی از یادگیری به شبکههایی گسترده توسعه مییابند و لایههای بسیار متعددی دارند. در یادگیری عمیق، هر لایه توانایی بررسی و پردازش دادههای بسیار عظیمی را خواهد داشت. یادگیری عمیق، موجب شد تا کامپیوترهای امروزی به تواناییهای مثالزدنی هوشمندی و یادگیری دست پیدا کنند که نمونههایی از آن را در تشخیص صحبت و بینایی کامپیوتری میبینیم.
پردازش تکاملی، یکی از حوزههای تحقیقات هوش مصنوعی محسوب میشود که با پیشرفت شبکههای عصبی متولد شد. محققان با تکیه بر نظریههای داروین و مفاهیم جهش ژنتیکی، سبک جدیدی از AI را مطرح میکنند. استفاده از الگوریتمهای تکاملی برای بهینهسازی شبکههای عصبی، به عبارت Neuroevolution شناخته میشود و در توسعهی نسلهای بعدی از سیستمهای هوشمند، کارایی بسیاری خواهد داشت. جدیدترین دستاوردها در این حوزه، در آزمایشگاه هوش مصنوعی اوبر رخ داد که از الگوریتمهای ژنتیکی برای آموزش شبکههای عصبی عمیق در جهت یادگیری پیشرفته استفاده کرد.
سیستمهای خبره، از مفاهیم دیگر توسعهیافته در مسیر AI هستند. چنین رویکردی، رفتار ذهن انسان را در حوزهای خاص، شبیهسازی میکند. از نمونههای سیستم خبره میتوان به خلبان خودکار در هواپیما اشاره کرد.
آینده AI و تأثیر آن بر جهان
رویکرد کنونی جهان بهسمت توسعهی رباتهایی با قابلیت فعالیت خودکار و درک و حرکت در جهان پیرامون، نشاندهندهی همپوشانی طبیعی است که بین علم رباتیک و AI وجود دارد. هوش مصنوعی یکی از فناوریهای متعدد مورد استفاده در رباتها محسوب میشود. ازطرفی توسعهی هوش مصنوعی باعث شد تا رباتها در حوزههای جدیدی همچون خودروهای خودران و رباتهای تحویل کالا و رباتهای آموزگار به چشم بیاد.
جهان فناوری امروز در لبهی پرش به مرحلهای جدید از تواناییهای هوش مصنوعی قرار دارد. البته چنین پیشرفتهایی، با نگرانیهای اجتماعی نیز همراه بوده است. از دستاوردهای خبرساز اخیر میتوان به دیپفیک اشاره کرد که لزوم کنترل و قانونگذاری بیشتر بر روند توسعهی هوش مصنوعی را دوچندان میکند.
از پیشرفتهای مهم یادگیری ماشین در دوران کنونی میتوان به تشخیص دقیق صحبتهای کاربر اشاره کرد. سیستمهای کنونی با دقت ۹۵ درصد، صحبتهای انسان را تشخیص میدهند. محققان بهدنبال دقت ۹۹ درصدی در تشخیص صوت هوش مصنوعی هستند و در آیندهی نهچندان دور، صحبت کردن با ماشین به یکی از رویکردهای اصلی تعامل کاربر با کامپیوتر تبدیل خواهد شد.
در سالهای اخیر دقت و کیفیت تشخیص چهره در سیستمهای کامپیوتری افزایش پیدا کرده. امروز غول چینی دنیای فناوری، بایدو، ادعا میکند که سیستم با توانایی تشخیص چهره با دقت ۹۹ درصد دارد. نیروهای پلیس و دیگر مجریان قانون در کشورهای غربی، برنامههای آزمایشی با هدف استفاده از AI در تشخیص چهرهی مجرمان اجرا کردهاند. چینیها چند قدم فراتر رفتهاند و برنامهای در سطح ملی برای اتصال دوربینهای مداربسته به هوش مصنوعی عظیم تشخیص چهره دارند. آنها همچنین بهدنبال تجهیز پلیس خود به عینکهایی با قابلیت تشخیص چهره هستند.
